Samfelld ljósmæðraþjónusta : raunhæfur valkostur í barneignarferlinu

Abstract

Í þessari grein verður fjallað um samfellda þjónustu ljósmæðra, þar sem hugtakið er skoðað, innleiðing slíkra þjónustuforma, kostir og gallar, aðallega frá sjónarhorni ljósmæðra. Greinin er byggð á fræðilegum kafla rannsóknar minnar úr meistaranámi frá 1999 og verða niðurstöður hennar fléttaðar inn í umræðuna, auk heimilda frá undanförnum fimm árum. Fjallaði rannsóknin um viðhorf og vilja íslenskra ljósmæðra til þess að starfa við samfellda ljósmæðraþjónustu. Rannsóknin var gerð á Kvennadeild LSH, þar sem fyrirhugað var að bæta við ljósmæðrahóp, sem veitti samfellda þjónustu í gegn um allt barneignarferlið, en þar hafði verið starfandi slíkur hópur frá árinu 1994 (MFS). Spurningalisti var sendur til allra starfandi ljósmæðra á Kvennadeild LSH, alls 111 ljósmæðra, þar sem sýnt var að ljósmæður hins nýja hóps kæmu úr þeirra röðum. Spurt var um viðhorf og áhuga ljósmæðranna á að starfa við samfellt þjónustuform og niðurstöður tengdar við lýðfræðilegar upplýsingar, svo sem aldur, hjúskaparstöðu, fjölda og aldur barna, nám og reynslu. Alls svöruðu 69 ljósmæður eða 62,2% (Árdís Ólafsdóttir, 1999). Reynsla síðastliðinna 10 ára af MFS einingunni hefur verið jákvæð, og komast færri konur að en vilja og er það í samræmi við erlendar rannsóknir, þar sem konur lýsa ánægju með umönnun og þjónustu í samfelldu þjónustukerfi (Biro, Waldenström, Brown og Pannifex, 2003; Brown og Lumley, 1994; McCourt og Page, 1996; van Teijlingen, Hundley, Rennie, Graham og Fitzmaurice, 2003). Samkvæmt rannsóknum hefur samfelld þjónusta jákvæð áhrif á starfsánægju ljósmæðra, þar sem þættir eins og sambandið, sem þær mynda við konuna, betri nýting hæfni þeirra og þekkingar, stjórn á vinnu þeirra og vinnutíma hafa hvað mest áhrif. Samt sem áður virðist mikið álag og binding valda því að sumar ljósmæðranna gefast upp og hætta (Allen, Bourke Dowling og Williams, 1997;Green, Curtis, Price og Renfrew, 1998; Sandall, 1997). Verðandi foreldrum er í auknum mæli boðið upp á samfellda þjónustu ljósmæðra á Íslandi, einkum í meðgönguvernd og sængurlegu. Ekkert eitt þjónustuform er það eina rétta en mikilvægt er að samfelld þjónusta ljósmæðra sé raunhæfur valkostur og að boðið sé upp á mismunandi valkosti í barneignarferlinu, með áherslu á samfellu, þannig að konur og ljósmæður geti fundið það þjónustuform sem þeim hentar.