Beinþynning : þekking er grundvöllur forvarna og meðferðar

Abstract

Beinþynning eða osteoporosis einkennist af tapi á beinvef en hugtakið er runnið frá gríska orðinu osteon, sem þýðir bein, og poros sem þýðir smáhola. Beinþynning er algengur sjúkdómur í beinum, bæði meðal kvenna og karla. Allt fram á síðustu ár var sjúkdómurinn talinn óumflýjanlegur og hluti af eðlilegri öldrun sem ekkert væri unnt að gera við (Gunnar Sigurðsson, 2001). Rannsóknum á beinþynningu hefur hins vegar fleygt fram á síðustu árum og vísindamenn hafa aukið mjög þekkingu um beinþynningu. Nú er unnt að greina sjúkdóminn með svokölluðum beinþéttnimælum og þannig er auðveldara að finna þá sem eru í áhættuhóp og veita tímabæra ráðgjöf um forvarnir og lyfjameðferð. Miklar framfarir hafa verið í lyfjameðferð við beinþynningu. Beinbrot vegna beinþynningar orsakast oft af minniháttar áverka sem nægir ekki til að brjóta heilbrigt bein. Beinþynningarbrot hafa bæði líkamleg, félagsleg og andleg áhrif á einstaklinginn og margir ná aldrei aftur fullum bata (Kolbrún Albertsdóttir, 2007). Fræðimenn hafa því í æ ríkari mæli beint sjónum sínum að skaðsemi beinþynningar á fleira en beinvefinn því beinþynning er stórt heilbrigðisvandamál vegna algengis, lífsgæðaskerðingar, samfélagskostnaðar og aukinnar dánartíðni í kjölfar stærri beinbrota. Í þessari grein er fjallað um algengi, skilgreiningu, meinafræði, sjúkdómsgreiningu og áhættuþætti beinþynningar. Greint er frá algengustu beinþynningarbrotum og samfallsbrot í hrygg fá sérstaka umfjöllun. Þá er gerður samanburður á beinþynningu kvenna og karla og rætt um mikilvægi forvarna og meðferðar.