Heilaslagdeild : mikilvæg nýjung í meðferð heilaslags

Abstract

Á Íslandi má búast við að um 770 einstaklingar fái heilaslag árlega. Þar til nýlega hefur ekki verið sýnt fram á árangursríka bráða- og síðbúna meðferð heilaslaga. Þetta hefur sennilega leitt til tregðu og stefnuleysis í meðferð. Árið 1995 var hins vegar sýnt fram á að t-PA (tissue plasminogen activator) meðferð bætir starfsgetu ef hún hefst innan þriggja tíma frá upphafi einkenna. Deilt hefur verið um það í nálega 30 ár hvort skipuleg meðferð heilaslaga á sérhæfðum deildum (heilaslagdeildum) sé gagnleg. Það var ekki fyrr en árið 1992 að ljóst var að svo er, eftir að rannsóknaraðferðir urðu betri og skipulagt mat á niðurstöðum rannsókna lá fyrir. Meðferð á heilaslagdeild fækkar dauðsföllum og dregur úr varanlegri fötlun þannig að fleiri sjúklingar lifa af slagið og fleiri útskrifast heim. Allir heilaslagsjúklingar hafa gagn af slíkri meðferð og ekki er ástæða að hafna þess háttar meðferð á grundvelli kyns, aldurs eða upphafsfötlunar. Góður árangur fæst bæði á „hreinni" endurhæfingarheilaslagdeild og á blandaðri uppvinnslu- og endurhæfingarheilaslagdeild. Bráða- (innan við átta daga) og síðbúin (eftir sjö daga) innlögn á heilaslagdeild hefur ekki áhrif á árangur meðferðar, en hins vegar þarf meðferð að standa yfir í nokkrar vikur. Árangur heilaslagdeilda stafar sennilega af góðu meðferðarformi (teymisvinnu). Staðsetning deildar sem veitir meðferð (taugalækninga-, lyflækninga-, öldrunarlækninga- eða endurhæfingardeilda) hefur ekki áhrif á árangur meðferðar. Árangur heilaslagdeilda er bestur þegar meðferð er veitt á staðbundinni deild og betri en þegar nýtt er hreyfanlegt teymi sérfræðinga. Kostnaður vegna bráðasjúkrahúslegu/-endurhæfingar á heilaslagdeild eykst sennilega ekki þar sem sjúkrahús-/endurhæfingardvöl hefur reynst sú sama eða örlítið styttri en við hefðbundna meðferð. Langtímakostnaður er minni þar sem færri sjúklingar þurfa á langtímavistun að halda.