Vaktavinna : gömul og ný viðhorf [ritstjórnargrein]

Abstract

Þjóðararfurinn - Hetjur þurfa ekki að sofa, kvarta aldrei og ganga óhaltar meðan báðir fætur eru jafnlangir. Íslendingar dýrkuðu þessi hraustmenni og flestir áttu að tileinka sér þessa eiginleika. „Meðan ein vindsnýta er eftir í nasablæstrinum á mér skal ég aldrei verða afvelta, hvernig sem blæs" sagði til dæmis Bjartur í Sumarhúsum forðum (Sjálfstætt folk eftir Halldór Laxnes). Það má vera að þessi lífsviðhorf hafi verið nauðsynleg hér áður fyrr til að bjarga mörlandanum í brauðstritinu. Hins vegar varð þessi hugsunarháttur að verulegu vandamáli á síðutogurunum í upphafi þessarar aldar. Sjómenn þurftu þá að vinna störf sem voru alls ekki hættulaus og kröfðust vissrar einbeitingar. Langvarandi vökur gátu því verið varhugaverðar eða hættulegar. Árið 1921 voru vökulögin sett (nr. 53/1921), en þar segir að hver háseti skuli hafa að minnsta kosti 12 klukkustundir á sólarhring hverjum til hvíldar og matar (1). Þetta voru fyrstu lagaákvæði hér á landi sem kváðu á um réttindi vinnandi fólks til þess að fá að sofa, en þessi lög giltu eingöngu um sjómenn!