Neysluvenjur og misnotkun áfengis íslenskra kvenna yfir 55 ára aldri : samanburður klínískra einkenna við lifrarpróf og meðalfrumurými rauðra blóðkorna

Abstract

Tilgangur: Að kanna neysluvenjur og misnotkun áfengis meðal eldri íslenskra kvenna og samtímis meta næmi og sértækni lifrarprófa og meðalfrumurýmis rauðra blóökorna til greiningar á áfengismisnotkun. Efniviður og aðferðir: Rannsóknarhópurinn samanstóð af 280 konum á aldrinum 55-74 ára (meðalaldur 61,9 ár) úr fimmta áfanga hóprannsóknar Hjartaverndar. Greining áfengismisnotkunar var byggð á átta einkenna skimprófi, sem reynsla hefur fengist af við áfengisrannsóknir hérlendis. Fimm spurningum, sem gefa vísbendingu um hvort misnotkun hafi einhvern tíma verið vandamál, var bætt við þetta skimpróf. Einkenni um áfengismisnotkun voru borin saman við meðaltöl lifrarprófa og meðalfrumurýmis rauðra blóðkorna (mean corpuscular volume, MCV). Niðurstöður: Af hópi 263 svarenda (93,9%) neyttu 59,3% áfengis. Eitt einkenni eða fleiri um misnotkun fannst hjá 16% áfengisneytenda (9,5% svarenda). Misnotendur áfengis, þeir sem hafa þrjú af átta einkennum samtimis, voru 2,6% áfengisneytenda (1,5% svarenda) og ávanabinding eða stórdrykkja fannst hjá nálega helmingi þess hóps. Stórdrykkja reyndist einungis vera meðal neytenda sterks áfengis. Meðaltöl gamma glutamyl transferasa (gamma glutamyl transferase, G-GT) og meðalfrumurýmis rauðra blóðkorna fara hækkandi með vaxandi fjölda misnotkunareinkenna. Næmi gamma glutamyl transferasa er lítið (20%) en sértæknin mikil (93,9%). Næmi meðalfrumurýmis rauðra blóðkorna er einnig lítið, bæöi þegar mörk eru dregin við 100 fl. (4%) og við 96 fl. (20%) en sértækni þess er hinsvegar mikil, eða 93,9% og 76%. Bilirubin og alkalískur fosfatasi (alkaline phosphatase, A1P) hafa hvorki næmi né sértækni til að greina misnotkun áfengis. Tilgáta: Rannsóknin sýnir að þessi blóðpróf eru ekki áreiðanleg til skimunar á áfengismisnotkun. Spurningar um neysluvenjur og afleiðingar þeirra eru besta leiðin til greiningar á áfengismisnotkun. Hjá eldri konum er sektarkennd eftir áfengisneyslu næmasta einkenni til að greina áfengismisnotkun en hún greinir ef til vill fleiri sem misnotendur en raunverulega geta talist til þess hóps.