Forvarnir í öldrunarlækningum

Abstract

Í þessu stutta yfirliti verður fyrst lýst skilgreiningum á heitum í titli greinarinnar. Lýst er marklýsingu sérgreinarinnar en fyrsta sérfræðiviðurkenningin í öldrunarlækningum var veitt árið 1981 á Íslandi. Gerð er grein fyrir þríþátta eðli forvarna í læknisfræði og lýst aðferðum við leit að áhættuþáttum. Tekið er saman með hvaða forvörnum innlendar og erlendar rannsóknir mæla, bæði almennt og með sérstöku tilliti til aldraðra. Um þriðjung af nýlegri lækkun á dánartíðni vegna kransæðasjúkdóma á Íslandi má rekja til framfara í lækningum og um tvo þriðju til dvínandi áhættuþátta. Getið er samnorrænnar vinnu um fjölþátta mat til forvarna í öldrunarlækningum. Sýnt hefur verið fram á að sérhæfðar öldrunarlækningar skila marktækum árangri með öldrunarmati. Ævilíkur Íslendinga við fæðingu hafa aukist um 20 ár á 75 árum og breytingar á lifun yfir 100 ára aldur hefur meir en tvöfaldast á síðasta áratugi. Þessi þróun eykur þarfir fyrir þriðja stigs forvarnir og fjölþátta öldrunarmat.