Sjúkraflutningar í dreifbýli : athugun á sjúkraflutningum á starfssvæði Heilsugæslustöðvarinnar á Kirkjubæjarklaustri á sjö ára tímabili

Abstract

Inngangur: Á Kirkjubæjarklaustri er heilsugæslustöð sem þjónar strjálbýlu héraði með rúmlega 600 íbúum. Lifibrauð íbúanna er landbúnaður og þjónusta honum tengd auk ferðaþjónustu. Hlutfall aldraðra er óvenjuhátt miðað við Ísland í heild, tæp 20% íbúanna eru 65 ára og eldri. Einn þáttur í starfsemi heilsugæslustöðvarinnar er sjúkraflutningar. Þeir fara að mestu fram á landi en langt er til sjúkrahúsa, 200-250 kílómetrar. Tilgangur: Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna og gera grein fyrir þeim hluta starfsemi Heilsugæslustöðvarinnar á Kirkjubæjarklaustri sem laut að flutningi bráðveikra og slasaðra á árabilinu 1990-1996. Efniviður og aðferðir: Gerð var afturskyggn athugun á sjúkraflutningum á vegum Heilsugæslustöðvarinnar á Kirkjubæjarklaustri á tímabilinu. Stuðst var við gögn flutningsaðila og heilsugæslustöðvarinnar en öll skráning var á fárra höndum og því tiltölulega auðvelt aö rekja sig til baka í upplýsingaleit. Sjúkraflutningarnir voru athugaðir með tilliti til tíðni, aldursdreifingar, kynjaskiptingar, upphafs- og áfangastaða, sjúkdómsgreininga, hvenær sólarhrings útköll voru, fylgdaraðila og hvort um héraðs- eða utanhéraðsbúa var að ræða. Niðurstöður: Rannsóknin sýndi, aö á tímabilinu var tíðni sjúkraflutninga um 50 á 1000 íbúa á ári. Á landinu öllu er þessi tala 72, í Reykjavik 90. Ferðamenn voru rúmlega fjórðungur fluttra. Slys voru orsök sjúkraflutninganna í tæplega þriðjungi tilfella. Áberandi var fjöldi karla og eldra folks, er það í samræmi við erlendar rannsóknir. Talsverð fækkun varð á sjúkraflutningum síðustu tvö ár tímabilsins sem gæti meðal annars skýrst af tilkomu hjúkrunarheimilis á staðnum. Ályktanir: Sjúkraflutningar og undirbúningur bráðveikra og slasaðra einstaklinga fyrir þá er snar þáttur í starfsemi heilsugæslustöðvainnar á svæðinu. Heilsugæslulæknar þurfa því að vera vel að sér í bráðalækningum og jafnframt er mikilvægt að sjúkraflutningamenn séu vel að sér að búa um sjúklinga sem þarf að flytja, hvort sem þeir hafa orðið fyrir slysum eöa bráðum veikindum. Þetta krefst reglulegra námskeiða til viðhaldsmenntunar. Nauðsyn-legt getur verið að fjölga starfsmönnum heilsugæslunnar á svæðinu um sumartímann vegna ferðamannastraums. Ekkert bendir til að þyrluflutningar muni koma í stað flutninga með sjúkrabílum í nánustu framtíð nema þá í sérstökum tilfellum eins og hingað til hefur verið. Góð heilsugæsla auk reglulegrar læknisþjónustu á hjúkrunarheimilum dregur úr þörf fyrir sjúkraflutninga. Ítarlegri rannsókna er þörf á sjúkraflutningum á íslandi, meðal annars um þátt ferðamanna og aldraðra en hlutfall þessara hópa fer vaxandi og þar með að öllum líkindum hlutdeild þeirra í bráðaþjónustu svo sem sjúkraflutningum.