Algengi svefntruflana hjá fólki með MS

Abstract

INNGANGUR Samkvæmt erlendum rannsóknum eru svefntruflanir hjá fólki með MS algengar, stórlega vangreindar og hafa áhrif á heilsu. Tilgangur rannsóknarinnar var að afla upplýsinga um algengi skertra svefngæða og helstu svefntruflana hjá MS-greindum á Íslandi.

AÐFERÐ Lýsandi þversniðsrannsókn. Þýðið var MS-greindir á Íslandi og úrtakið MS-greindir sem voru á netpóstlista MS-félagsins og/eða höfðu aðgang að Facebook-síðu MS-félagsins. Rafrænn spurningalisti með fjórum matskvörðum og bakgrunnsbreytum, auk spurninga um greinda svefnsjúkdóma, var útbúinn og starfsfólk MS-félagsins sendi vefslóðina á úrtakið. Matskvarðar: Svefngæðakvarðinn (Pittsburgh- Sleep-Quality-Index; PSQI), Svefnleysiskvarðinn (Insomnia-Severity-Index; ISI), STOP-Bang-spurningalistinn og greiningarskilmerki fótaóeirðar. Með matskvörðum og stökum spurningum var skimað fyrir algengi skertra svefngæða og algengi 7 mismunandi þátta sem geta truflað svefn. Gögn voru greind með lýsandi og greinandi tölfræði og SPSS-útgáfa 25 var notuð við tölfræðiútreikninga.

NIÐURSTÖÐUR Tæp 40% MS-greindra á Íslandi tóku þátt. Þátttakendur voru 234, meðalaldur var 47 ár (aldursbil 20-92 ára) og 77% voru konur. Algengi skertra svefngæða (>5 stig á PSQI) var 68%. Fjórir algengustu þættirnir sem trufluðu svefn voru: salernisferðir (39%), verkir (37%), einkenni svefnleysis (30%) og einkenni kæfisvefns (24%). Í ljós kom að 79% þátttakenda höfðu minnst eina svefntruflun og að meðaltali höfðu þátttakendur tæpar tvær svefntruflanir hver. Einkenni svefnleysis höfðu sterk tengsl við lítil svefngæði.

ÁLYKTANIR Bregðast þarf við hárri tíðni skertra svefngæða og svefntruflana hjá MS-greindum. PSQI getur gagnast við mat á svefngæðum og gefið vísbendingar um hvað þarfnast nánari skoðunar. Til að auka svefngæði MS-greindra almennt ætti sérstaklega að horfa til greiningar og meðferðar á svefnleysi.

Background: Sleep disturbances are common, underdiagnosed and have negative consequences for people with multiple ­sclerosis.

Objective: Gather information about the prevalence of poor sleep quality and sleep disturbances in Icelanders with multiple ­sclerosis.

Method: A cross-sectional self-report survey. Population: Icelanders with multiple sclerosis. Sample: People with multiple sclerosis, who were on the online mailing list or had access to Facebook groups of the Multiple-Sclerosis-Society in Iceland. An electronic link with background questions and 4 questionnaires was available to participants. Questionnaires: The Pittsburgh- Sleep-Quality-Index (PSQI), the Insomnia-Severity-Index, the STOP-Bang-questionnaire and 5 diagnostic criteria for restless legs syndrome. Questionnaires were used to screen for poor sleep quality, and 7 different factors that can cause disturbed sleep. Data was analyzed with SPSS version 25.

Results: Almost 40% of Icelanders with multiple sclerosis participated or 234 persons. Mean age was 47 years (range 20-92) and 77% were female. The prevalence of poor sleep quality (PSQI>5), was 68%. The factors that most often caused dis­turbed sleep were; bathroom breaks (39%), pain (37%), insomnia symptoms (30%) and sleep apnea symptoms (24%). Majority of participants or 79% had at least one sleep disturbance and on average they had close to two. Insomnia symptoms were strongly related to poor sleep quality.

Conclusion: High prevalence of poor sleep quality and sleep disturbances in people with multiple sclerosis needs to be addressed. PSQI can be used to screen for poor sleep quality and to assess whether further sleep evaluation is needed. Screening, diagnosis and treatment of insomnia should be implemented.