Tveir tréfætur

Abstract

Á byggðasafninu Hnjóti við Patreksfjörð eru varðveitt hjálpartæki fótvana húskarls: stafur, hækja og tveir tréfætur, ásamt ýmsum munum hans til daglegra nota. Eldri tréfóturinn var smíðaður af bónda árið 1910 og sá yngri af vélstjóra árið 1935. Ekki er vitað til þess að smiðirnir hafi haft sérþekkingu eða fyrirmynd að smíðinni, en með athugun á útbreiðslu sambærilegra tréfóta á meginlandinu er komist að þeirri niðurstöðu að erlend áhrif á byggingu hinna íslensku tréfóta séu líkleg. Hvor fótur var notaður í að minnsta kosti 25 ár. Yngri fóturinn er mjög heillegur. Eldri fóturinn er illa farinn og er athyglisverður fyrir það hversu slitbreytingarnar eru langt gengnar. Þegar byggingarlag beggja tréfótanna var kannað sást hversu miklu skiptir um endingu að líkamsþyngd falli eftir lengdarási tréleggsins og haldi fætinum þannig í jafnvægi en ekki utan lengdarássins, sem leiðir til skakks álags með auknu sliti og skemmri endingu. Greint er frá sjúkrasögu mannsins eins og hún er sögð í heimabyggð þar sem talið var að þröng sjóstígvél hafi valdið fótarmeini hans. Í sjúkraskrá sjúkrahússins kemur hins vegar í ljós að ökklaliður var sýktur af berklum. Reynt var að eyða liðsýkingunni með liðnámi öklaliðs sem var líklega önnur aðgerð þeirrar tegundar á Íslandi. Drep kom í aðgerðarsvæðið svo gera varð stúfhögg um fótlegg neðan hnés.