Töf á greiningu ristilkrabbameina, tengsl við stigun og lífshorfur : afturskyggn rannsókn frá Landspítalanum 1980-1892

Abstract

Inngangur: Töf verður oft á greiningu ristilkrabbameins en áhrif hennar á horfur sjúklinga eru umdeild. Rannsóknin var afturskyggn og náði til sjúklinga með ristilkrabbamein á 13 ára (1980-1992) tímabili á Landspítalanum. Athuguð var töf á greiningu þeirra, stigun og lífshorfur. Efniviður og aðferðir: Eitt hundrað sjötíu og átta sjúklingar greindust með ristilkrabbamein. Karlar voru 92, konur 86 og meðalaldur 70 ár (bil 19-96 ár). Eitt hundrað sextíu og sex sjúklingar gengust undir skurðaðgerð og var skurðdauði 7,2%. Skráð voru einkenni, tímalengd einkenna og blóðrauði við komu. Sjúklingarnir voru stigaðir (samkvæmt stigunarkerfi Dukes), lífshorfur reiknaðar og áhrif ýmissa breyta á líftímann voru athugaðar með fjölbreytugreiningu. Samanburður var gerður á hægri og vinstri ristilkrabbameinum en skipting í hægri og vinstri miðaðist við miltisbugðu. Niðurstöður: Flestir, eða 168 af 178, greindust vegna einkenna og voru blóðleysi, blóð í hægðum og kviðverkir þeirra algengust. Af sjúklingum höfðu 38% einkenni lengur en þrjá mánuði fyrir greiningu og var það hlutfall svipað fyrir hægri og vinstri æxli. Fleiri vinstri æxli greindust innan viku (hægri 7% en vinstri 17,5%). Meðalgildi blóðrauða alls hópsins við greiningu var 115 g/1 (staðalfrávik 24,5 g/1), en það reyndist marktækt lægra hjá sjúklingum með hægri ristilkrabbamein samanborið við vinstri. Upplýsingar um stigun lágu fyrir hjá 174 sjúklingum, þar af voru 17 á Dukes stigi A, 60 á stigi B, 51 á stigi C. Fjarmeinvörp (stig „D") höfðu 46 sjúklingar og voru meinvörp í lifur algengust. Ekki reyndist marktækur munur á stigun eða lífshorfum sjúklinga með hægri og vinstri æxli. Fimm ára lífshorfur voru 43%, sambærilegar fyrir bæði kynin, 68% á stigi A og 9% á stigi „D". Ekki var marktækur munur á stigun og lífshorfum sjúklinga með hægri og vinstri æxli, blóðrauða minni eða meiri en 110 g/1 við greiningu eða einkenni skemur eða lengur en þrjá mánuði fyrir greiningu. Einungis hækkandi aldur við greiningu og Dukes stig reyndust sjálfstæðir áhættuþættir samkvæmt fjölbreytugreiningu Cox (Cox multivariate analysis). Ályktun: Einkenni, stigun og lifshorfur sjúklinga með ristilkrabbamein á Landspítalanum á fyrrgreindu árabili eru sambærileg við nágrannalönd en hlutfallslega margir hafa útbreiddan sjúkdóm (stig C og „D"). Tímalengd einkenna fyrir greiningu er sömuleiðis sambærileg við erlendar rannsóknir en ljóst er að oft verður veruleg töf á greiningu. Aukinni töf á greiningu virðist þó ekki fylgja hærri stigun eða verri lifshorfur.