Lyfjameðferð við geðhvarfasjúkdómi

Abstract

Trúlega hefur geðhvarfasjúkdómur fylgt manninum alla tíð. Í gömlum heimildum má víða finna lýsingar, sem geta komið heim og saman við sjúkdóminn, eins og við höfum skilgreint hann í dag. Í alþjóðlegu flokkunarkerfi (ICD 10) hefur geðhvarfasjúkdómur verið skilgreindur sem tvær eða fleiri sveiflur í geðslagi og virkni þar sem um verulegar truflanir er að ræða. Breyting á geðslagi getur birst í örlyndi, þunglyndi eða blönduðu ástandi („mixed state") þar sem einkenni örlyndis og þunglyndis eru til staðar á sama tíma eða hröð skipti eru þar á milli. Þegar örlyndissveiflur verða aldrei nema vægar og sjúkdómsinnsæi er jafnframt til staðar, er oft talað um annað afbrigði geðhvarfasjúkdóms, geðhvarfasjúkdóm II. Geðhvarfasjúkdómurinn er langvinnur og mjög margbreytilegur sjúkdómur. Hann getur birst í afar breytilegum myndum milli einstaklinga og jafnvel hjá sama einstaklingi. Breytileikinn er m.a. fólginn í eðli, tíðni, og tímalengd sveiflna, einkennamynstri og styrk einkenna. Sveiflurnar geta hafist án sýnilegra ástæðna en stundum má greina framkallandi þætti. Einkennandi er tímabundin truflun á sjálfsmati einstaklingsins sem hefur áhrif á allt hans atferli. Það getur haft alvarlegar afleiðingar eftir því hver styrkur einkenna nákvæmlega er. Eðli og framvinda geðhvarfasjúkdómsins er mjög mismunandi. Hann getur verið a allt frá því að vera tiltölulega vægur og stöðugur í að vera mjög erfiður með vaxandi truflun á getu og virkni. Hann setur óhjákvæmilega mark sitt á Iff einstaklingsins og nánustu fjölskyldu hans. Sjúkdómurinn er óútreiknanleg ógn, sem á vissan hátt heldur einstaklingnum í gíslingu, þar sem sveiflur geta birst án fyrirvara og raskað stöðugleika og fyrirætlunum í lífi hans með margvíslegum hætti. Fyrir utan þjáningar, sem einstaklingurinn upplifir vegna einkennanna, hefur sjúkdómurinn, með mismiklum hætti, áhrif á vinnugetu hans, fjárhag, fjölskyldu- og félagslíf.