Breytingar á tíðni kransæðastíflu og kransæðadauðsfalla á Íslandi : tengsl við áhættuþætti og mataræði

Abstract

Aukning kransæðasjúkdóms á Íslandi frá 1950 er vel þekkt, þótt orsök sé ekki að fullu skýrð, meðal annars vegna skorts á gögnum um áhættuþætti og neysluvenjur þjóðarinnar á þessum tíma. Í hóprannsókn Hjartaverndar, sem staðið hefur yfir frá 1968, hefur rannsóknum meðal annars verið beint að áhættuþáttum sjúkdómsins og liggja nú fyrir niðurstöður úr fjórum áföngum hóprannsóknarinnar, ásamt niðurstöðum úr fjölþjóðlegri rannsókn sem Hjartavernd er aðili að og ber heitið MONICA-ICELAND. Þá hafa breytingar á matarvenjum þjóðarinnar frá 1970 verið rannsakaðar. Rannsóknir frá öðrum löndum benda til verulegrar lækkunar á tíðni kransæðasjúkdóms á síðustu árum, til dæmis í Bandaríkjunum, Ástralíu, Finnlandi og víðar, en hins vegar hafa litlar breytingar orðið í öðrum löndum og jafnvel aukning í Austur-Evrópu (1). Fyrri íslenskar rannsóknir á dánartíðni vegna kransæðasjúkdóms hafa náð til ársins 1985 (2,3). Í þessari grein verður reynt að varpa ljósi á, hvernig þessu hefur verið háttað á Islandi frá 1968, með tilliti til helstu áhættuþátta kransæðasjúkdóms og breytinga á matarvenjum þjóðarinnar á sama tíma.