Persónuleikaröskun

Abstract

Í geðsjúkdómaflórunni eru þrír stærstu flokkarnir geðveiki (psykosis), hugsýki (neurosis) og persónuleikaraskanir (personality disorders). Fjölbreytni mannlífsins býður upp á alls konar manngerðir sem betur fer. Við erum einræn eða mannblendin, örlynd eða jafnlynd, tilfinningasöm eða harðlynd. Það er ekki fyrr en þessi skapgerðareinkenni fara að víkja verulega frá viðteknum umgengnisvenjum í samfélaginu og hafa truflandi áhrif á annað fólk og aðlögun viðkomandi einstaklings að um persónuleikaröskun geti verið að ræða. Það er sérstaklega einkenni persónuleikaraskana, ólíkt því sem er í hugsýki eða geðveiki, að einkenni þeirra eins og þau koma fram í atferli viðkomandi einstaklings, koma niður á öðru fólki, jafnvel samfélaginu sem slíku, fremur en honum sjálfum. Hann lagar sig illa að siðum og reglum, hefur laka stjórn á hvötum sínum og löngunum og á erfitt með að tengjast öðrum nánum tilfinningaböndum. Hann er hins vegar oftast í eðlilegum veruleikatengslum og hugsun hans er rökræn. Flestar eða allar tegundir persónuleikaraskana hafa sem megineinkenni truflanir eða þroskastöðnun í geðtengslamyndun. Oftast líður honum bærilega með sína skapgerð og skynjar ekki hve truflandi áhrif hann hefur á aðra. Persónuleikaröskun getur tekið á sig margar myndir. Hún getur komið fram í því hvernig menn hugsa og skynja, viðhorfi til annars fólks og túlkun á atburðum. Hún getur komið fram í tilfinningalegri tjáningu, samskiptum við aðra og stjórn á eigin löngunum og hvötum. Hin afbrigðilegu skapgerðareinkenni þurfa að hafa verið til staðar frá unglingsárum eða lengur til þess að örugglega megi greina þau sem pers ónuleikatruflun.