Baráttan við Bakkus

Abstract

Það er svo sem engin nýlunda, að dátt sé með íslendingum og Bakkusi og gengur á ýmsu í þeim samskiptum. Þegar þeir félagar minnast leysast gjarnan úr læðingi öfgarnir í Íslendingseðlinu og uppvekst stemning og atburðarás, sem óvíða er betur lýst en í kvæði Gríms Thomsen: Á Glæsivöllum. Þar segir: „Á Glæsivöllum aldrei/ með Ýtum er fátt,/ allt er kátt og dátt;/ en bróðernið er flátt mjög og gamanið er grátt,/ í góðsemi vegur þar hver annan.—/ Horn skella á nösum,/ og hnútur fljúga um borð,/ hógvær fylgja orð;/ en þegar brotna hausar og blóðið litar storð,/ brosir þá Goðmundur kóngur". Þessi lýsing Gríms Thomsen minnir um sumt á lýsinguna á hegðun Egils Skallagrímssonar, hins mikla höfðingja og skálds, í veislunni hjá Ármóði skeggi. Þó var Egill margsigldur og hafði dvalið með konungum og þegið af þeim sæmdir: „Stóð hann (Egill) þá upp og gekk um gólf þvert þangað er Ármóður sat. Hann tók höndum í axlir honum og kneikti hann upp að stöfum. Síðan þeysti Egill upp úr sér spýju mikla og gaus í andlit Armóði, í augun og nasirnar og í munninn, rann svo ofan um bringuna". Daginn eftir, sennilega skelþunnur og timbraður, sneið Egill af honum skeggið við hökuna, en krækti síðan fingrinum í augað svo að úti lá á kinninni.(2) Svo langt aftur, sem elstu heimildir greina, má fmna hjá Íslendingum dæmi um ölskap ekki óáþekkan þessum. Í aldanna rás hafa vökumenn íslenskrar þjóðar þrásinnis reynt að vekja hana og draga athygli hennar að þeirri hættu, sem fólgin er í of nánum kynnum af Bakkusi, en þjóðin ekki látið það raska ró sinni lengi og fljótlega blundað aftur í ölværðinni.