Geðlyfjameðferð við þunglyndi

Abstract

Þunglyndissjúkdómar eru algengir og hafa fylgt mannkyninu frá ómunatíð. Þess vegna er eðlilegt að menn haf a alla tíð leitað leiða til að lina þjáningar sjúklinga í djúpu þunglyndi með ýmiss konar lyfjum. Það er þó varla hægt að tala um eiginleg lyf við þunglyndi fyrr en með tilkomu imipramins (Tofranil) árið 1957. Örvandi lyf höfðu að vísu verið í notkun um nokkurra ára skeið fyrir þann tíma, þekktust þeirra voru amfetamín og metýlfenidat (Ritalin). Þessi lyf voru talin vera gagnleg við vægari dapurleika og þunglyndisástandi þar sem mikið bar á sleni og þreytu í sjúkdómsmyndinni. Við djúpt þunglyndi voru þessi lyf aftur á móti gagnslaus og gátu jafnvel gert illt verra með því að framkalla eirðarleysi, óróa og kvíða. Annar alvarlegur ágalli við þessi lyf er að þau hafa mikla ávanahættu í för með sér, enda eru þessi efni og önnur þeim skyld mikið notuð sem ólöglegir vímugjafar. Árið 1957 kom nýtt lyf á markaðinn, Tofranil (imipramin) (mynd 1) sem reyndist mjög gagnlegt til þess að ráða bót á þunglyndiseinkennum og í kjölfar þessa lyfs hafa fylgt fjölmörg önnur með svipaða efnafræðilega uppbyggingu og svipaða verkun. Þetta eru allflókin efnasambönd sem oft eru kölluð þriggjahringa geðdeyfðarlyf þar sem sameind þeirra er m.a. byggð upp úr þremur hringjum sem samanstanda af kolefni og vetni.